Tragiczne skutki aktywności na rzecz środowiska naturalnego w Meksyku

Według niedawnych badań organizacji Global Witness Meksyk jest krajem, gdzie traci życie najwięcej aktywistów ekologicznych. W 2021 r. zabito tam 54 z nich, co oznacza wzrost liczby ofiar o 24 względem roku poprzedniego. Czyni to z Meksyku kraj z największą liczbą zmarłych w wyniku tego typu incydentów.

Wspomniane 54 osoby to ludzie, którzy bronili zasobów naturalnych i swoich ziemi. Niemal połowa z nich pochodziła z ludów tubylczych, a w przypadku ponad jednej trzeciej ofiar można mówić o wymuszonych zaginięciach. Wyraźną tendencję wzrostową w częstotliwości opisywanego zjawiska pokazują dane wskazujące na fakt, że z 154 przypadków udokumentowanych w ciągu ostatniej dekady aż 131 aktów pozbawienia życia miało miejsce w latach 2017-2021. Niestety podobny trend nie omija również reszty regionu, który uznaje się za najbardziej niebezpieczny dla aktywizmu ekologicznego – aż 68% z 1733 zabójstw w ciągu ostatniej dekady miało miejsce w Ameryce Łacińskiej. Szacuje się, że dwie trzecie ataków śmiertelnych to wynik konfliktów o ziemię i możliwość wydobycia surowców.

Warto wspomnieć tu o stanie Sonora, znanym ze swojej tradycji walki w obronie ziemi i zasobów wodnych. W 2021 r. tamtejszy lider, po prawie miesiącu uznania za zaginionego, został znaleziony martwy. Podobny los spotkał szefa straży wspólnotowej oraz 5 innych członków społeczności Yaqui.

Kolejnym miejscem szczególnie dotkniętym opisywanym fenomenem jest stan Oaxaca. W styczniu 2021 r. znaleziono tam martwego obrońcę terytoriów ludów tubylczych. Niedługo później życie stracili trzej kolejni obrońcy tych ziem oraz lokalny działacz, znany z walki o rzekę Río Verde i sprzeciwu wobec planów budowy zapory. Podczas szczytu klimatycznego w Glasgow, w opisywanym stanie zaginęła działaczka, która wyjawiła nielegalną wycinkę lasów. Niedługo później znaleziono ją martwą wraz z 4 innymi aktywistami. W czasie swoich działań zmagała się z zastraszaniem przez władze publiczne, w tym prześladowaniem i groźbami za obronę lasów.

Jeszcze innym przykładem jest zabójstwo lokalnego lidera, prawnika i kandydata na najwyższe stanowiska przedstawicielskie w jednostce administracyjnej Ayotitlán. On również silnie sprzeciwiał się działaniom wydobywczym korporacji Peña Colorada, na którą składają się międzynarodowe podmioty ArcelorMittal y Ternium, działającej na obszarze pasma górskiego Sierra de Manantlán – co ważne, obszarze chronionym UNESCO. Wchodziły tu w grę działania skutkujące deforestacją, utratą dzikiej przyrody, zmianami klimatycznymi i zanieczyszczeniem toksycznymi substancjami. Jednak oszacowanie strat jest niemożliwe, gdyż przedsiębiorstwo zachowuje ścisłą kontrolę na tym obszarze. Nie jest to jednak kwestia ostatnich lat, ponieważ naruszenia praw człowieka przez działania wydobywcze rozpoczęły się już w latach 70. ubiegłego wieku.

By Sheys Peich - Own work, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=87012411

Ponadto organizacja, która przeprowadziła badania, wskazuje, że terytoria zamieszkiwane przez ludność rdzenną są szczególnie narażone na oddziaływanie licznych projektów wydobywczych, promowanych przez przedsiębiorstwa zagraniczne i krajowe, a dodatkowo wspieranych przez sam rząd meksykański. Raport zwraca też uwagę na problem pociągania sprawców do odpowiedzialności – ponad 94% przestępstw nie jest zgłaszanych, a jedynie 0,9% kończy się rozstrzygnięciem. Autorzy dają dodatkowo rekomendacje dla rządu Obradora co do prewencji przemocy wobec działaczy ekologicznych – poprzez m.in.: spełnianie obowiązków w zakresie dochodzenia tego typu przypadków, doprowadzanie do organów sądowych i zadośćuczynienia dla poszkodowanych. Poproszono także rząd meksykański o sformułowanie ram dla rozszerzenia Porozumienia z Escazú – traktatu o znaczeniu regionalnym w sprawie ochrony aktywistów działających na rzecz środowiska naturalnego, podpisanym przez Meksyk w kwietniu 2021 r., wciąż nie wprowadzonym w życie.

Wszystko to należy osadzić w kontekście wszechobecnego problemu z przestępczością zorganizowaną, której głównymi sprawcami są członkowie karteli narkotykowych. Za przykład może tu posłużyć wspomniana Sierra de Manantlán, gdzie firma wydobywcza korzystała z usług członków grup przestępczych (jako ramienia zbrojnego) w celu wzbudzenia postrachu wśród miejscowej społeczności, która sprzeciwiała się wydobyciu.

https://dialogochino.net/en/uncategorised/42377-historic-escazu-agreement-enters-into-force/